dr hab. prof. UKEN Marceli Olma

1998 – ukończone studia na kierunku filologia polska (WSP Kraków)

2003 – doktorat na podstawie dysertacji Język i styl korespondencji Józefa Ignacego Kraszewskiego: analiza pragmatyczna /na podstawie listów emigracyjnych do Władysława Chodźkiewicza/ (promotor: prof. dr hab. Tadeusz Szymański)

2014 – habilitacja na podstawie dorobku naukowego w tym zwłaszcza monografii książkowej poświęconej korespondencji familijnej rodziny Pawlikowskich (recenzenci: prof. dr hab. Małgorzata Kita, prof. dr hab. Bogdan Walczak, prof. dr hab. Marek Cybulski)

Główne pola zainteresowań badawczych:

• niepublikowana spuścizna epistolarna minionych wieków;
• studia nad językiem familijnym XIX wieku na podstawie rękopiśmiennych zbiorów korespondencji prywatnej;
• stylistyka, pragmatyka i sprawność komunikacyjna użytkowników polszczyzny w jej wariacie nieoficjalnym;
• językowy obraz wybranych sfer niegdysiejszego życia w perspektywie lingwistyki antropologicznej;
• zależności pomiędzy językiem a kulturą lokalnych społeczności Polski południowej: Podbeskidzia oraz Krakowa i okolic
• badania nad językiem poetyckim Wincentego Byrskiego.

Pełnione funkcje:

• Od 2016 – Kierownik Studiów Doktoranckich w dyscyplinie językoznawstwo i literaturoznawstwo w UP w Krakowie;
• Od 2019 – członek Rady Naukowej Szkoły Doktorskiej UP w Krakowie;
• Od 2020 – członek Zespołu ds. Jakości Kształcenia na kierunku Logopedia w UP w Krakowie;
• Od 2013 – członek kolegium redakcyjnego „Rocznika Przemyskiego”, serii: Literatura i język;
• Od 2014 – członek Rady Naukowej serii wydawniczej: Synergia. Mowa -Edukacja – Terapia.
• Od 2010  – współorganizator (wespół z prof. P. Borkiem, od 2018 również z M. Piątkiem) cyklicznych konferencji „Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej”

Granty, projekty badawcze (koordynacja i udział):

• Udział w projekcie badawczym realizowanym od 2020 roku w Instytucie Filologii Polskiej (temat projektu: Diachroniczne aspekty polskiej terminologii logopedycznej)

Prowadzone kursy:

• Gramatyka opisowa języka polskiego 1, 2, 3;
• Gramatyka historyczna z elementami języka staro-cerkiewno-słowiańskiego 1, 2;
• Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego 1, 2.;
• Fleksja współczesnego języka polskiego;
• Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego;
• Składnia współczesnego języka polskiego;
• Podstawy socjolingwistyki;
• Terytorialne zróżnicowanie polszczyzny;
• Polska etykieta językowa;
• Historia języka polskiego.

Wykaz najważniejszych publikacji:

Książki:

1. Listy Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Chodźkiewicza. Analiza pragmalingwistyczna, Kraków 2006, ss. 196.
2. Językowo-kulturowy obraz arystokratycznej rodziny polskiej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie korespondencji familijnej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich), Kraków 2014, ss. 326.
3. Wokół języka poetyckiego Wincentego Byrskiego: studia ze stylistyki i lingwistyki kulturowej, Kraków 2021, ss. 316.
4. U źródeł polskiej terminologii logopedycznej: podstawy teoretyczne i metodologiczne, Kraków 2021, ss. 176 (wespół z M. Michalikiem i E. Horyń).

Artykuły:

1. O językowej (nie)sprawności Teodory Matejkowej w świetle jej listów do męża Jana, „Język Polski” LXXXVIII, z. 4–5, 2008, s. 363–372.
2. Ekspresja językowa a płeć. Typy niektórych formacji słowotwórczych w listach Teodory i Jana Matejków, „Prace Filologiczne” LIV, 2008, s. 295–309.
3. Funkcje wybranych typów derywatów w polszczyźnie familijnej XIX stulecia /na podstawie korespondencji małżeńskiej Zofii Kraszewskiej/, „Stylistyka” XVIII, 2009, s. 287–299.
4. Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad etykietą językową w ówczesnej polszczyźnie familijnej, [w:] Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, pod red. B. Dunaja i M. Raka, Kraków 2011, s. 113–122.
5. Zwyczaje żywieniowe i upodobania kulinarne w rodzinie Pawlikowskich (na podstawie korespondencji prywatnej, „Rocznik Przemyski”, t. XLIX, z. 2: Literatura i język, 2013, s. 13–36.
6. Semantyka i struktura językowych formuł gestycznych w kontaktach familijnych schyłku XIX stulecia (na podstawie korespondencji rodzinnej Pawlikowskich), „Stylistyka” XXIII, 2014, s. 283–298.
7. Obraz podbeskidzkiej wsi przełomu XIX i XX stulecia w twórczości poetyckiej Wincentego Byrskiego, [w:] Język w środowisku wiejskim, t. II: Gwara – społeczeństwo – kultura, red. E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła, Kraków 2014, s. 257–271.
8. Językowy autoportret malarza orientalisty w listach prywatnych Stanisława Chlebowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Linguistica, Kraków 2017, s. 206-218.

Udział w konferencjach naukowych /wybór/:

1. Eufemizmy w korespondencji małżeńskiej XIX wieku /na podstawie korespondencji małżeńskiej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich/. Referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej EPISTOLOGRAFIA W DAWNEJ RZECZYPOSPOLITEJ /DO XIX WIEKU/, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków, 7–8 października 2009 roku.

2. Językowe środki okazywania uczuć w listach małżeńskich z XIX wieku /na podstawie korespondencji Heleny i Mieczysława Pawlikowskich/. Referat wygłoszony na konferencji NASZ JĘZYK W PRZESZŁOŚCI — NASZA PRZESZŁOŚĆ W JĘZYKU, Uniwersytet Gdański, Gniew 21–22 października 2009 roku.

3. Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad ówczesną grzecznością familijną. Referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej BADANIA HISTORYCZNOJĘZYKOWE. STAN, METODOLOGIA, PERSPEKTYWY, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 21–22 września 2010 roku.

4. Grzeczność a płeć. Rytualizacja zachowań językowych w listach małżeńskich XIX wieku. Referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej JĘZYK — RYTUAŁ — PŁEĆ, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe i Uniwersytet Jana Kazimierza w Bydgoszczy, Bydgoszcz 18–19 października 2010 roku.

5. Językowy obraz podbeskidzkiej wsi w twórczości Wincentego Byrskiego z przełomu XIX i XX stulecia, referat wygłoszony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej: JĘZYK W ŚRODOWISKU WIEJSKIM, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 6–7 grudnia 2012 roku.

6. Kształt językowy korespondencji funeralnej z początku XX w. wobec współczesnych tekstów kondolencyjnych, referat wygłoszony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej: DIALOG Z TRADYCJĄ II (JĘZYK – KULTURA – MEDIA), Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 21–22 października 2013 roku.

7. Obyczaje w życiu familijnym polskich elit schyłku XIX stulecia w świetle rodzinnej korespondencji Pawlikowskich, referat wygłoszony w czasie ogólnopolskiej konferencji naukowej: OFFICINA LITTERARIA I. W KRĘGU DAWNEJ RODZINY I PRYWATNOŚCI, organizowanej przez Zakład Historii literatury Baroku i Dawnej Książki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Pracownię Cywilizacji Śródziemnomorskich i Archeologii Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytet Śląski, Katowice 13 grudnia 2013 roku.

8. Obraz ojca i matki w korespondencji familijnej Mieczysława oraz Heleny Pawlikowskich, referat wygłoszony w czasie 2 międzynarodowej konferencji naukowej z cyklu W KRĘGU RODZINY EPOK DAWNYCH. RYTMY ŻYCIA, RYTMY CODZIENNOŚCI: KOBIETA I MĘŻCZYZNA. DWA ŚWIATY. JEDNA PRZESTRZEŃ, organizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków, 15–16 października 2014 roku.

9. Kultura życia codziennego XIX-wiecznej arystokracji w świetle leksyki listów familijnych rodziny Pawlikowskich, referat wygłoszony w czasie Międzynarodowej Konferencji Historycznojęzykowej W KRĘGU DAWNEJ POLSZCZYZNY, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 4–5 grudnia 2014 roku

10. Obraz Orientu w języku listów prywatnych Stanisława Chlebowskiego (1835-1884), referat wygłoszony w czasie IV konferencji z cyklu „Język – Obyczaj – Wspólnota”. FILOLOGIA JAKO PORZĄDKOWIANIE CHAOSU. AD HONOREM PROFESSORIS MARCI CYBULSKI, Uniwersytet Łódzki, Łódź 8-10 maja 2017 roku.

Odznaczenia i nagrody:

• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2014)