prof. dr hab. Ewa Młynarczyk

Ewa Młynarczyk – językoznawczyni, polonistka, profesor w Katedrze Języka Polskiego, Lingwistyki Kulturowej i Komunikacji Społecznej IFP.

Absolwentka filologii polskiej WSP w Krakowie. W Uniwersytecie Pedagogicznym (dawniej UP, AP) pracuje od 1985 roku (w latach 1988-91 i 1993-96 na urlopie wychowawczym). Doktorat na temat Słownictwo handlowe doby staro-i średniopolskiej napisała pod kierunkiem prof. dr hab. Józefy Kobylińskiej. Stopień doktora habilitowanego uzyskała w 2014 roku na podstawie dorobku i monografii „Nie święci garnki lepią”. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii (Kraków 2013). W 2023 roku uzyskała tytuł profesora nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo.

Jej zainteresowania badawcze skupiają się na zagadnieniach leksykalnych, frazeologicznych i onomastycznych widzianych w perspektywie kulturowej. Swoje opracowania poświęciła m.in. historycznemu słownictwu handlowemu, leksyce, frazeologii i paremiologii rzemieślniczej, współczesnym nazwom firmowym i nazwom organizacji w perspektywie diachronicznej. Obecnie skupia się na badaniu językowych świadectw dawnej kultury materialnej, w tym szczególnie obrazu biedy utrwalonego w polskiej frazeologii i paremiologii. Regularnie bierze udział jako referentka  wkonferencjach naukowych. Jest też współorganizatorką konferencji z cyklu „Dialog z Tradycją”.

W UP piastowała kilka stanowisk: zastępcy Dyrektora Instytutu Filologii Polskiej, Dyrektora Instytutu Filologii Polskiej, Prodziekana Wydziału Filologicznego. Była także członkinią Senackiej Komisji Dydaktycznej i Komisji do spraw Etyki oraz senatorem UP  wlatach 2016-2020, 2021-2024. Od roku 2024 zasiada w Senacie UP jako przedstawicielka Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza”.

Jest członkinią Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Polskiego Towarzystwa Onomastycznego i Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Pełnione funkcje:

• Redaktor Naczelna czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”
• Zastępca Redaktora Naukowego serii ”Dialog z Tradycją”
• Członkini Polskiego Towarzystwa Językoznawczego i Polskiego Towarzystwa Onomastycznego
• Wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego TMJP
• Przewodnicząca Zarządu Oddziału TMJP w Krakowie
• Stała współpracowniczka Sekcji Frazeologicznej Komisji Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk.
• Członkini Rady Naukowej Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Członkini  Rady Naukowej Studiów Doktoranckich Uniwersytetu Ostrawskiego

Granty, projekty badawcze (koordynacja i udział):

• udział w realizacji grantu „Polonistyka otwarta”
• udział w realizacji grantu „„Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca”
• udział w realizacji grantu  „Uczelnia najwyższej jakości UP the TOP”

Prowadzone kursy:

• gramatyka współczesnego języka polskiego
• leksykologia i leksykografia
• podstawy pragmalingwistyki
• semantyka i aksjologia językoznawcza
• kultura języka polskiego
• frazeologia jako świadectwo kultury
• polska etykieta językowa
• socjolingwistyka
• odmiany współczesnej polszczyzny
• dawne i współczesne zachowania językowe
• język w zachowaniach społecznych

Opracowanie autorskich programów:

• słownictwo świadectwem kultury
• polszczyzna przełomu XX i XXI wieku
• polska grzeczność językowa (wykład ogólnouczelniany)

Najważniejsze publikacje naukowe:

Polskie słownictwo handlowe XVI i XVII wieku (na materiale krakowskich ksiąg miejskich i lustracji królewszczyzn), Kraków 2010.

Nie święci garnki lepią”. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii, Kraków 2013.

Bieda jako polski koncept językowo-kulturowy, Kraków 2021.

Wybrane artykuły:

1. Tendencje nazwotwórcze w chrematonimii społecznościowej II Rzeczypospolitej (na przykładzie nazw stowarzyszeń), „Onomastica” LXIII 2019, s. 209-216.
2. Identyfikacja osób w nazwach organizacji kombatanckich II Rzeczpospolitej, „Słowo. Studia Językoznawcze” IX (2018), s. 58-67 (współautorka: Marta Karamańska).
3.  Losy frazeologizmu szewska pasja na tle zjawisk językowo-kulturowych, „Język Polski” XCVII (2017), z. 2, s. 23-33.
4. O potrzebie badań nad dziedzictwem kultury materialnej utrwalonym w polskiej frazeologii i paremiologii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XI (2016), s. 97-107.
5. Modne nazwy firmowe (na przykładzie nazw salonów kosmetycznych), „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 32, Poznań 2016, s. 117-125.
6.  Sposoby wyrażenia niedostatku materialnego w polskiej leksyce i frazeologii, „Journal of Slavic Languages” 2015, vol. 20, nr 2, s. 57-68.
7.  Nazwy narzędzi jako podstawa metonimicznego obrazowania w przysłowiach i w swobodnych połączeniach wyrazowych, [w:] Linguo-cultural research on phraseology, red. J. Szerszunowicz i in., Białystok 2015, s. 225-238.
8. Od kiedy szewc bez butów chodzi? – tradycyjne zawody rzemieślnicze w polskiej frazeologii i paremiologii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” VI (2011), s. 233–243.
9. Statuty cechowe jako źródło słownictwa rzemieślniczego, [w:] Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy,red. B. Dunaj, M. Rak,    Kraków 2010, s. 279–286.

Udział w konferencjach krajowych i  zagranicznych z referatem (wybór):

1. Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, UJ, Kraków, 21–22 września 2010.
2. Dialog z tradycją (język-kultura-media), UP, Kraków, 7–8 grudnia 2010 (współorganizatorka).
3. Parémie národů slovanských VI, Uniwersytet Ostrawski, Ostrawa, 9–10 października 2012.
4. Międzynarodowa i Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna Mikrotoponimia i makrotoponimia, UŁ, Łódź, 27–29 października 2012.
5. Kultura komunikacji w językach słowiańskich – co nas łączy, co różni, co dziwi, UAM, Będlewo, 19–22 kwietnia 2015.
6. Dialog z Tradycją III, Dziedzictwo kultury materialnej utrwalone w leksyce, frazeologii i paremiologii języków słowiańskich, UP, Kraków, 27–28 kwietnia 2015 (współorganizatorka).
7. Система числительности в системе фразеологии и паремиологии, Frazeologiczna Komisja przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, USz, Szczecin, 21-23 maja 2015.
8. Słowiańska frazeologia gwarowa, UJ, Kraków, 3-4 października 2015.
9. XXI Międzynarodowa i Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna Terminologia onomastyczna – nazwotwórstwo, UMCS, Kazimierz Dolny, 4–6 października 2018.
10. Międzynarodowa Konferencja Deutsche Phraseologie und Parömiologie im Kontakt und Kontrast, UWr,Wrocław, 2019 r.
11. Międzynarodowa Konferencja GENERACIJA INTERNETA / THE INTERNET GENERATION, Komisja Socjolingwistyczna przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, Rijeka (Chorwacja), 5–7 września 2019.
12. I Międzynarodowy Kongres Etnolingwistyczny, Lublin 20-24 czerwca 2021.
13. Język polski – między tradycją a współczesnością. Konferencja z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, 27-29 maja 2021 r. (współorganizatorka).
14. Konferencja „Kultura Komunikacji Językowej – powtarzalność i innowacyjność”, Będlewo 20–22 maja 2024 r.
15. „Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie”. Praca w językowo-kulturowym obrazie miasta i wsi, 2022 i 2024 r.

Działalność popularyzatorska, pedagogiczna i kulturalna:

• działalność w Towarzystwie Miłośników Języka Polskiego, organizacja i prowadzenie comiesięcznych zebrań naukowych
• współorganizacja konferencji
• współpraca z Uniwersytetem w Ostrawie
• udział w projekcie „Polonistyka Otwarta”

Odznaczenia i nagrody: 

• Medal Edukacji Narodowej za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania
• Nagroda Rektora Indywidualna III stopnia 2014 r.
• Złoty Medal za Długoletnią Służbę, nadany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej 21 sierpnia 2021 r.
• Nagroda Rektora indywidualna III stopnia 2023 r.