dr hab. prof. UKEN Marceli Olma

1998 – ukończone studia na kierunku filologia polska (WSP Kraków)

2003 – doktorat na podstawie dysertacji Język i styl korespondencji Józefa Ignacego Kraszewskiego: analiza pragmatyczna /na podstawie listów emigracyjnych do Władysława Chodźkiewicza/ (promotor: prof. dr hab. Tadeusz Szymański)

2014 – habilitacja na podstawie dorobku naukowego w tym zwłaszcza monografii książkowej poświęconej korespondencji familijnej rodziny Pawlikowskich (recenzenci: prof. dr hab. Małgorzata Kita, prof. dr hab. Bogdan Walczak, prof. dr hab. Marek Cybulski)

Główne pola zainteresowań badawczych:

• niepublikowana spuścizna epistolarna minionych wieków;
• studia nad polskim językiem familijnym XIX wieku na podstawie rękopiśmiennych zbiorów korespondencji prywatnej;
• stylistyka, pragmatyka i sprawność komunikacyjna użytkowników polszczyzny w jej wariacie nieoficjalnym;
• językowy obraz wybranych sfer niegdysiejszego życia w perspektywie lingwistyki antropologicznej;
• zależności pomiędzy językiem a kulturą lokalnych społeczności Polski południowej: Podbeskidzia oraz Krakowa i okolic;
• badania nad językiem poetyckim Wincentego Byrskiego;
• pochodzenie i rozwój polskiej terminologii logopedycznej.

Pełnione funkcje:

• od 2010 do 2019 – współorganizator (wespół z prof. P. Borkiem, od 2018 również z drem M. Piątkiem) cyklicznych konferencji „Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej”;
• od 2013 – członek kolegium redakcyjnego „Rocznika Przemyskiego”, serii: Literatura i język;
• od 2014 – członek Rady Naukowej serii wydawniczej: Synergia. Mowa – Edukacja – Terapia;
• od 2016 – Kierownik Studiów Doktoranckich w dyscyplinie językoznawstwo i literaturoznawstwo w UP w Krakowie;
• od 2019 – członek Rady Naukowej Szkoły Doktorskiej UP w Krakowie;
• od 2020 do 2023 – członek Zespołu ds. Jakości Kształcenia na kierunku Logopedia w UP w Krakowie;
• od 2022 – członek Rady Naukowej czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”;
• od 2024 – członek Zespołu ds. Jakości Kształcenia na kierunku Biolingwistyka w UKEN w Krakowie.

Granty, projekty badawcze (koordynacja i udział):

• Udział w realizowanym wraz z prof. drem hab. M. Michalikiem i dr hab. Ewą Horyń projekcie badawczym od 2020 roku w Instytucie Filologii Polskiej (temat projektu: Diachroniczne aspekty polskiej terminologii logopedycznej).

Prowadzone kursy:

• Gramatyka opisowa języka polskiego 1, 2, 3
• Gramatyka historyczna z elementami języka staro-cerkiewno-słowiańskiego 1, 2
• Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego 1, 2
• Fleksja współczesnego języka polskiego
• Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego
• Składnia współczesnego języka polskiego
• Podstawy socjolingwistyki
• Terytorialne zróżnicowanie polszczyzny
• Polska etykieta językowa
• Dawne i współczesne zachowania językowe
• Historia języka polskiego
• Językoznawstwo ogólne
• Mowa i pismo w rozwoju filogenetycznym człowieka
• Lingwistyczne podstawy komunikacji

Wykaz najważniejszych publikacji:

Książki:

1. Listy Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Chodźkiewicza. Analiza pragmalingwistyczna, Kraków 2006, ss. 196.
2. Językowo-kulturowy obraz arystokratycznej rodziny polskiej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie korespondencji familijnej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich), Kraków 2014, ss. 326.
3. Wokół języka poetyckiego Wincentego Byrskiego: studia ze stylistyki i lingwistyki kulturowej, Kraków 2021, ss. 316.
4. U źródeł polskiej terminologii logopedycznej: podstawy teoretyczne i metodologiczne, Kraków 2021, ss. 176 (wespół z M. Michalikiem i E. Horyń).
5. Wokół języka religijnego Wincentego Byrskiego i inne studia, Kraków 2024, ss. 403.
6. U źródeł polskiej terminologii logopedycznej. Obwodowy narząd mowy, t. 2, Kraków 2024, ss. 384 (wespół z M. Michalikiem i E. Horyń).

Artykuły /wybór/

1. O językowej (nie)sprawności Teodory Matejkowej w świetle jej listów do męża Jana, „Język Polski” LXXXVIII, z. 4–5, 2008, s. 363–372.
2. Ekspresja językowa a płeć. Typy niektórych formacji słowotwórczych w listach Teodory i Jana Matejków, „Prace Filologiczne” LIV, 2008, s. 295–309.
3. Funkcje wybranych typów derywatów w polszczyźnie familijnej XIX stulecia /na podstawie korespondencji małżeńskiej Zofii Kraszewskiej/,„Stylistyka” XVIII, 2009, s. 287–299.
4. Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad etykietą językową w ówczesnej polszczyźnie familijnej, [w:] Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, pod red. B. Dunaja i M. Raka, Kraków 2011, s. 113–122.
5. Semantyka i struktura językowych formuł gestycznych w kontaktach familijnych schyłku XIX stulecia (na podstawie korespondencji rodzinnej Pawlikowskich), „Stylistyka” XXIII, 2014, s. 283–298.
6. Obraz wysokogórskiej przyrody w sonetach tatrzańskich Wincentego Byrskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” X, 2015, s. 130-145.
7. Obraz Orientu w języku listów prywatnych Stanisława Chlebowskiego (1835-1884) [w:], Filologia jako porządkowanie chaosu: studia nad językiem i tekstem: ad honorem Professoris Marci Cybulski, pod red. E. Woźniak i A. Lenartowicz-Zagrodnej, Łódź 2018, s. 255-270.
8. Okazjonalizmy w listach małżeńskich Zofii z Woroniczów Kraszewskiej źródłem wiedzy o języku familijnym pisarza, [w:] Verba multiplica. Veritas una, pod red. T. Lisowskiego, P. Michalskiej-Góreckiej, J. Migdał, A. Piotrowskiej-Wojaczyk i A.S. Sieradzkiego, t. 2, Łódź 2020, s. 75-91.
9. Literatura a impresjonizm. Wrażenia świetlno-barwne w języku poetyckim Wincentego Byrskiego, „Świat i Słowo” XXXIX (2022), 2, s. 187-207.
10. Nosowanie i jego synonimy w profesjolekcie logopedycznym, dawnej i współczesnej polszczyźnie ogólnej oraz w gwarach. Określenia człowieka mówiącego przez nos, „LingVaria” XIX (2024), 2 (38), s. 351-267.
11. Dawne i współczesne nazwy seplenienia oraz określenia człowieka sepleniącego w języku polskim, „Logopaedia Lodziensia” X (2024), s. 23–36.

Udział w konferencjach naukowych /wybór/:

1. Temat konferencji: „Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku”

Data i miejsce: 21-22.10.2009, Gniew

Tytuł referatu: Językowe środki okazywania uczuć w listach małżeńskich z XIX wieku /na podstawie korespondencji Heleny i Mieczysława Pawlikowskich/

Organizator: Uniwersytet Gdański

2. Temat konferencji: „Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy”

Data i miejsce: 21-22.10.2010, Kraków

Tytuł referatu: Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad ówczesną grzecznością familijną

Organizator: Uniwersytet Jagielloński

3. Temat konferencji: „Język – Rytuał – Płeć”

Data i miejsce: 21-22.10.2010, Bydgoszcz

Tytuł referatu: Grzeczność a płeć. Rytualizacja zachowań językowych w listach małżeńskich XIX wieku

Organizator: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe i Uniwersytet Jana Kazimierza w Bydgoszczy

4. Temat konferencji: „Officina Litterarria I. W kręgu dawnej rodziny i prywatności”

Data i miejsce: 13.12.2013, Katowice

Tytuł referatu: Obyczaje w życiu familijnym polskich elit schyłku XIX stulecia w świetle rodzinnej korespondencji Pawlikowskich

Organizator: Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Pracownię Cywilizacji Śródziemnomorskich i Archeologii Uniwersytetu Opolskiego

5. Temat konferencji: „W kręgu rodziny epok dawnych. Rytmy życia, rytmy codzienności: kobieta i mężczyzna. Dwa światy. Jedna przestrzeń”

Data i miejsce: 15-16.10.2014, Kraków

Tytuł referatu: Grzeczność a płeć. Rytualizacja zachowań językowych w listach małżeńskich XIX wieku

Organizator: Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

6. Temat konferencji: „Język – Obyczaj – Wspólnota. Filologia jako porządkowanie chaosu. Ad Honorem Professoris Marci Cybulski”

Data i miejsce: 8-10.05.2017, Łódź

Tytuł referatu: Obraz Orientu w języku listów prywatnych Stanisława Chlebowskiego (1835-1884)

Organizator: Uniwersytet Łódzki

7. Temat konferencji: „W kręgu dawnej polszczyzny III”

Data i miejsce: 4-5.12.2017, Kraków

Tytuł referatu: Polszczyzna listów familijnych Stanisława Chlebowskiego z drugiej połowy XIX stulecia

Organizator: Uniwersytet Pedagogiczny

8. Temat konferencji: „Diagnoza i terapia w świetle badań”

Data i miejsce: 30.09.2023, Katowice

Tytuł referatu: Dawne i współczesne nazwy seplenienia oraz określenia człowieka sepleniącego w języku polskim

Organizator: Uniwersytet Śląski

9. Temat konferencji: „Kulturowe aspekty ewolucji języka. Słowa i słowniki”

Data i miejsce: 14-16.11.2023, Wągrowiec

Tytuł referatu: Dawne i współczesne nazwy seplenienia i określenia człowieka sepleniącego w polszczyźnie ogólnej oraz w gwarach

Organizator: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

10. Temat konferencji: „Polonistyka w czasie i przestrzeni. 50 lat języka, literatury i kultury polskiej na Uniwersytecie w Wielkim Tyrnowie”

Data i miejsce: 6-8.06.2024, Wielkie Tyrnowo

Tytuł referatu: Obraz szatana i piekła w języku poetyckim Wincentego Byrskiego

Organizator: Uniwersytet im. Świętych Cyryla i Metodego w Wielkim Tyrnowie, Wydział Filologiczny, Katedra Slawistyki, Wielkie Tyrnowo

11. Temat konferencji: „Logopedia jako nauka. Terminologia logopedyczna – typologie i klasyfikacje zaburzeń”

Data i miejsce: 30.09-1.10.2024 (on-line)

Tytuł referatu: Pochodzenie i rozwój polskiej terminologii logopedycznej w świetle danych słownikowych i materiałów źródłowych (współreferentka: Ewa Horyń)

Organizator: Zespół Rozwoju i Zaburzeń Mowy Rady Języka Polskiego PAN

12. Temat konferencji: „Area Slavica (5): Slovanský substandard”

Data i miejsce: 2-3.10.2024, Ostrawa

Tytuł referatu: Elementy języka potocznego w poemacie religijnym „Syn Człowieczy” autorstwa Wincentego Byrskiego

Organizator: Katedra Slawistyki Wydziału Filozoficznego, Uniwersytet Ostrawski

Odznaczenia i nagrody

• Nagroda rektora indywidualna III stopnia za książkę pt. Listy emigracyjne Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Chodźkiewicza. Analiza pragmalingwistyczna (2007)
• Nagroda rektora indywidualna III stopnia za wieloletnie prace organizacyjne i dydaktyczne na rzecz Instytutu Filologii Polskiej (2009)
• Nagroda rektora indywidualna III stopnia za uzyskanie stopnia doktora habilitowanego (2015)
• Nagroda rektora indywidualna III stopnia za oryginalne i twórcze osiągnięcia naukowe i artystyczne oraz pracę organizacyjną na rzecz Uczelni (2023)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2014)
• Medal srebrny za długoletnią służbę (2023)