dr Maria Sienko

Metodyk nauczania literatury i języka polskiego oraz regionalnie zorientowanej edukacji polonistycznej; adiunkt w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego; członek Centrum Badań nad Kulturą i Edukacją Regionalną oraz Zespołu Programowego ds. Projektu „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca”, realizowanego w IFP [Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego – POWR.03.01.00-00-KN22/18]. W latach 2013-2019 kierownik Pracowni Edukacji Regionalnej. Autorka monografii ukazującej ideologiczne determinanty szkolnego kształcenia literackiego w okresie Polski Ludowej [Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego w latach 1944-1989, Kraków 2002] oraz licznych artykułów na temat społeczno-politycznych, cywilizacyjno-kulturowych i środowiskowych uwarunkowań szkolnego procesu kształcenia kulturowo-literackiego, a zwłaszcza formowania poczucia tożsamości regionalnej uczniów jako niezbędnej podstawy szerszych samoidentyfikacji. Szczególnie interesują ją problemy trudnego dziedzictwa Nowej Huty, nowohuckie kłopoty z tożsamością, sposoby ich przezwyciężania oraz różne formy artykulacji lokalnej tożsamości (tu głównie literatura oraz praktyki społeczno-artystyczne dzielnicy). Współorganizatorka cyklu konferencji: Region – Edukacja – Kultura (dziewięć edycji) oraz współredaktorka kilku tomów monografii zbiorowych z serii pod tym samym tytułem. W Instytucie Filologii Polskiej prowadzi m. in. wykłady i ćwiczenia z dydaktyki języka polskiego w szkole podstawowej, kursy z zakresu edukacji regionalnej przyszłych nauczycieli oraz tutoring akademicki (w 2019 r., po ukończeniu Szkoły Tutorów Akademickich, uzyskała Certyfikat Tutora I Stopnia). Jest też współautorką propozycji nowych kursów i tutoringu, łączących wychowanie regionalne z problematyką między- i wielokulturowości; zagadnieniami globalizmu i nomadyzmu (kursy realizowane w ramach projektu: „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca”).

Funkcje pełnione w komisjach, zespołach, redakcjach czasopism, stowarzyszeniach i innych gremiach naukowych (stan obecny)

Członek:

1. Centrum Badań nad Kulturą i Edukacją Regionalną
2. Zespołu Programowego ds. Projektu: „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca” [Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego – POWR.03.01.00-00-KN22/18]

Współpraca międzynarodowa, udział w projektach międzynarodowych:

Współpraca z Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej w Akademii Edukacji Uniwersytetu Witolda Wielkiego [Wilno, Kowno] w ramach Projektu: „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca” – realizacja Projektu międzykulturowego w Wilnie przez studentów II roku 2 stopnia i II roku 1 stopnia filologii polskiej (dwa wyjazdy w maju 2021 r.)

Granty, projekty badawcze (koordynacja i udział):

Udział w przygotowaniu, organizacji i realizacji Projektu: „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca”, realizowanego w IFP od roku ak. 2019/2020 do roku ak. 2022/2023.

Prowadzone kursy:

Podstawy dydaktyki języka polskiego; Dydaktyka języka polskiego w szkole podstawowej (wykład i ćwiczenia); Projektowanie kształcenia w szkole podstawowej; Stylistyka praktyczna w szkole; Dziedzictwo kulturowe regionu w doświadczeniu poszukującym; Czytanie kultury regionu; Odkrywanie dziedzictwa kulturowego własnego regionu (tutoring); Projektowanie zajęć z edukacji regionalnej; Wychowanie regionalne wobec globalizmu, lokalizmu i nomadyzmu; Komunikacja wizualna w kształceniu szkolnym.

Promotorstwo pomocnicze: dr Mirosław Grzegórzek

Temat dysertacji:  Charakterystyka postaci  w szkolnej edukacji polonistycznej

Promotor: prof. dr hab. Zofia Budrewicz

Przewód zamknięty (wrzesień 2020)

Najważniejsze publikacje naukowe

Monografia autorska:

Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego w latach 1944–1989, Kraków 2002.

Rozdziały i artykuły w monografiach zbiorowych:

1. Za co młodzież Polski Ludowej miała kochać i szanować wieszcza? Twórczość Adama Mickiewicza w programach i podręcznikach szkolnych po 1945 roku, [w:] З краю навагрудскага… (малая айчына ў жыцці і творчасці Адама Міцкевіча), пад рэд. праф. С.П. Мусіенкі, Γродна 2006, s. 370–378.
2. Nowa Huta – miejsce, które stygmatyzuje mieszkańców, [w:] Kłopotliwe pamiątki. Trud dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012, s. 55–74.
3. Nowa Huta ma głos. Projekty społeczno-artystyczne a proces kształtowania lokalnej tożsamości, [w:] Kraków: miejsc i tekst, red. A. Ogonowska, M. Roszczynialska, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 2014, s. 213-224.
4. Podręcznikowi „Krzyżacy” jako wykładnik poznawczej i formacyjnej wartości powieści Henryka Sienkiewicza, [w:] Henryk Sienkiewicz w szkole, bibliotece i muzeum, pod red. T. Bujnickiego i J. Majchrzyk, Warszawa: Wydawnictwo DiG 2015, s. 175-194 [Seria: Sienkiewicz – nowe odczytania, nr 3].
5. Być stąd. O formacyjną wartość polonistycznej edukacji regionalnej (na przykładzie Nowej Huty), [w:] „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae”. Folia 195, red. P. Kołodziej i J. Waligóra, 2015, s. 191-207.
6. Nowohucka tożsamość liminalna, czyli o poszukiwaniu tożsamości w zderzeniu kultur, [w:] Tożsamość na styku kultur. T. 3, I. Masojć i H. Kwiatkowska, Wilno 2016, s. 334-346.
7. Polonistyki regionalnej szanse na dialog międzykulturowy [wspólnie z Z. Budrewicz], [w:] Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki. Tom I, nauk. E. Jaskółkowa, D. Krzyżyk, B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek przy współpracy D. Jagodzińskiej i A. Zok-Smoły, Katowice 2016, s. 527-543.
8. Sami swoi i Obca w krzywym (?) zwierciadle serialu „Ranczo”, [w:] Inny w edukacji                    i kulturze regionu, pod red. Z. Budrewicz i M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego 2017, s. 256-284 [Seria: Region – Edukacja – Kultura nr 8].
9. Czuła pamięć ludzi i miejsc. Rabczańskie Gimnazjum dra Jana Wieczorkowskiego we wspomnieniach absolwenta – Zdzisław Olszewski „Michał od Cyganów”, [w:] Rabka w literaturze, literaci w Rabce, Z. Budrewicz i J. Ceklarz,  Rabka-Zdrój 2018, s. 107-127.
10. Skąd się bierze i na czym polega „szkolna schizofrenia”?, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae” 2019, z. 10, red. Z. Budrewicz, D. Łazarska, s. 100-112.

Udział w konferencjach (10 najważniejszych)

1. Kłopotliwe pamiątki. Trudne dziedzictwo. Konferencja z cyklu: Region – Edukacja – Kultura, Bukowno, 2–3 czerwca 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie.
2. Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie, Kraków, 25–26 października 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej i Instytut Neofilologii UP Kraków.
3. Historia – Pamięć – Tożsamość w edukacji humanistycznej; Kraków 5–6 grudnia 2012 r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Historii UP Kraków przy współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność.
4. Dwory i dworki w kulturze regionu. Konferencja z cyklu: Region – Edukacja – Kultura, Bukowno, 29-30 maja 2014 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie.
5. Konferencja naukowa: Henryk Sienkiewicz w szkole, bibliotece, muzeum, zorganizowana przez Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego przy współudziale Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków, 10-11.04.2014 r.
6. Rabka w literaturze, literaci w Rabce (26-27.05.2017 r.), Rabka, 26-27.05.2017 r. Organizatorzy: Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków oraz Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec z Rabki-Zdroju.
7. Ogólnopolska Konferencji Naukowa: Obrzędowość w kulturze i edukacji regionalnej z cyklu: Region – Edukacja – Kultura. Zorganizowana przez Instytut Filologii Polskiej UP Kraków we współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Bukownie, Bukowno, 21-22.06.2018 r.
8. XVIII Jesienna szkoła dydaktyków literatury i języka polskiego: Dylematy kształcenia polonistycznego w zreformowanej szkole podstawowej, zorganizowana przez Instytut Filologii Polskiej UP Kraków; Kraków, 26-27 listopada 2018.
9. IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa: Tożsamość na styku kultur, zorganizowana przez Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej w Akademii Edukacji Uniwersytetu Witolda Wielkiego wspólnie z Wydziałem Filologicznym Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie oraz Katedrą Slawistyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Ostrawskiego, Wilno, 17-18.09.2019 r.
10. IV Kongres Dydaktyki Polonistycznej: Lekcja POLSKI(ego) ― praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 20-23.11.2019 r.

Działalność popularyzatorska, pedagogiczna i kulturalna

Popularyzacja wyników najnowszych badań nad kulturą regionu i edukacją regionalną poprzez organizację konferencji naukowych w ośrodkach regionalnych (Bukowno, Rabka); współpracę z lokalnymi ośrodkami kultury (MOK w Bukownie) i stowarzyszeniami regionalnymi (Kulturowy Gościniec z Rabki-Zdroju), a także z instytucjami zajmującymi się upowszechnianiem kultury regionu małopolskiego (Wydział Kultury Urzędu Miasta Krakowa;  wybrane oddziały Muzeum Krakowa).

Odznaczenia i nagrody:

• Medal Komisji Edukacji Narodowej przyznany przez Minister Edukacji Narodowej Krystynę Łybacką w 2004 r.
• Medal srebrny za długoletnią służbę przyznany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego w roku 2014;
• wyróżnienie w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego na najlepszą pracę doktorską w dziedzinie literaturoznawstwa w roku 2002. Konkurs zorganizowany przez Fundację Stefana Batorego oraz Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk;
• nagroda zespołowa II stopnia za pracę zbiorową Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków 2006 r. [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, nr 13], przyznana przez Rektora AP Kraków;
• dyplom uznania i podziękowania za udział w obchodach Roku Chopinowskiego – Chopin 2010 przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego w 2011 r.;
• nagroda zespołowa III stopnia za redakcję monografii wieloautorskich i organizację konferencji naukowych przyznana przez Rektora UP w 2012 r.