dr hab. prof. UKEN Andrzej Franaszek

Andrzej Franaszek (1971) – krytyk literacki, biograf, wykładowca Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, laureat Nagrody Miasta Krakowa. Opublikował książki: Ciemne źródło. Esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta (Londyn, 1998; wyd. II: Kraków, 2008), Przepustka z piekła. 44 szkice o literaturze i przygodach duszy (Kraków, 2010); Miłosz. Biografia (Kraków, 2011; wyd. II: Kraków, 2024; otrzymał za nią m.in. Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, Nagrodę Nike Czytelników „Gazety Wyborczej”, Nagrodę im. Kazimierza Wyki oraz Nagrodę Ministra Kultury i Edukacji Narodowej); Herbert. Biografia, t. 1-2 (Kraków, 2018) oraz Gwiazda Piołun. Opowieści o poezji, podróżowaniu i przyjaźni (2022). Od kilku lat pracuje nad monografią życia i twórczości Józefa Czapskiego.

Pełnione funkcje:

• członek polskiego PEN-Clubu
• członek Stowarzyszenia Unia Literacka
• członek Rady Naukowej Biblioteki Śląskiej w Katowicach
• człowiek Komitetu Naukowego wydania Dzieł Czesława Miłosza
• członek Komisji Historycznoliterackiej Oddziału PAN w Krakowie

Prowadzone kursy: Analiza dzieła literackiego, Krytyka literacka – wprowadzenie, Poezja polska po roku 1939, Literatura polska po roku 1989, Historia literatury polskiej – dwudziestolecie międzywojenne, Narracje biograficzne i autobiograficzne, Literatura non-fiction – motywy i gatunki.

Najważniejsze publikacje naukowe:

• Ciemne źródło. O twórczości Zbigniewa Herberta, Puls, Londyn 1998; II wyd.: Wydawnictwo Znak, Kraków 2008
• Przepustka z piekła. 44 szkice o literaturze i przygodach duszy, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010;
• Miłosz. Biografia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011, wyd. II – 2024;
• Miłoszas. Biografija, przeł. Vytas Dekšnys, Wydawnictwo Apostrofa, Vilnius 2015
• Miłosz. A biography, edited and translated by Aleksandra and Michael Parker, Harvard University Press, Camridge, Massachusetts & London, England, 2017
• Biografia, t.1-2, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018
• Miłosz: biografia, t. 1-2, przeł. na język chiński: Wu Lan, bbtpress, 2021
• Gwiazda Piołun. Opowieści o poezji, podróżowaniu i przyjaźni, Wydawnictwo Znak, Kraków 2022

Udział w konferencjach krajowych i  zagranicznych z referatem (wybór):

Udział w dyskusji „Literatura kontra dyktatura” (wraz z Aną Blandianą i Cristianem Vasile), organizator: Instytut Polski w Bukareszcie, Międzynarodowe Targi Książki Bookfest, 31 maja 2019

Udział w dyskusji „Józef Czapski i Zbigniew Herbert”; organizator: Instytut Polski w Moskwie, Muzeum Historii Gułagu, Moskwa, 4 grudnia 2018

Ogólnopolska konferencja „Pan Cogito o Bogu. Religijne wymiary twórczości Zbigniewa Herberta”, organizator: Wydział Teologiczny oraz Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Toruń, 24-26 października 2018, tytuł referatu: „»Moim pokarmem jest zwątpienie«. Kilka przypuszczeń na temat religijności Pana Herberta i Pana Cogito”

Wykład: „»Siena – qui sono stato felice«. Siena and Orvieto – as seen and described by three Polish poets: Jarosław Iwaszkiewicz, Czesław Miłosz and Zbigniew Herbert”, Dottrato dr ricerca in „Filologia e Critica”, Seminari di letterature moderne, Universita di Siena, Siena, Włochy, 28 marca 2018

Ogólnopolska konferencja „Doświadczenie archiwum: pismo, ciało, pamięć”, organizator: Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. I. Opackiego Uniwersytetu Śląskiego; Katowice, w dniach 6-8 grudnia 2017, tytuł referatu: „Herbert: »Cały ten kram życia«”

Ogólnopolska interdyscyplinarna konferencja „Powrót Czapskiego”, organizatorzy: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków, 17-18 października 2017, tytuł referatu: „»Pątnik Zbigniew«, o przyjaźni Józefa Czapskiego ze Zbigniewem Herbertem”

Wykład „»The Children of an Epoch«. Writing biographies of Polish poets”, Department of Slavic Languages and Literatures & Comparative Literature, Northwestern University, Chicago, Illinois (21 października 2015)

Wykład „Jewish identity in contemporary Polish culture”, Department of Modern & Classical Language Studies, Kent State University, Ohio, USA (14 października 2015)

Wykład „Polish Poetry and Politics”, Department of Slavic Languages and Literatures, Princeton University, New Jersey, USA (7 października 2015)

Międzynarodowa konferencja naukowa „Polish Writers in the World: Mrożek and Herbert in memoriam”, organizatorzy: Chopin Theatre and The Hejna Family Chair in Polish Language and Literature, University of Illinois; Chicago, USA, 5-7 grudnia 2014, tytuł referatu: Herbert, Miłosz and Others: Biographical Remarks”

„Ryszard Krynicki: palimpsesty, labirynty, archipelagi”, Kraków, 26-28 czerwca, organizatorzy: Instytut Polonistyki UJ oraz Instytut Filologii Polskiej UAM; tytuł referatu: „Turkawki, synogarlice, gołębie, jaskółki. Zbigniew Herbert w twórczości Ryszarda Krynickiego”.

„Stanisław Barańczak. Poezja i duch wolności”, Poznań, 20 – 21 maja 2013, organizator: Instytut Filologii Polskiej UAM; tytuł referatu: „W równoległych dwu otchłaniach”. O międzyludzkim rozminięciu się w dwóch wierszach: Stanisława Barańczaka i Czesława Miłosza.

„Miłosz and America. Czesław Miłosz Conference”, The Beinecke Rare Book and Manuscript Library at Yale University, New Haven, organizatorzy: Beinecke Rare Book and Manuscript Library, The European Studies Council, Department of Slavic Languages and Literatures of Yale University, Polish Cultural Institute, The Adam Mickiewicz Institute, Poland, and The Institute of the Book, Poland, listopad 2011.

„Czesław Miłosz et la France”, Biblioteka Polska w Paryżu, organizatorzy: Société Historique et Littéraire Polonaise, l’Institut Polonais de Paris, l’Association Institut Littéraire «Kultura», l’Institut des langues et civilisations orientales (CREE/CEEM), l’Université Jagellonne de Cracovie, listopad 2011

Działalność popularyzatorska, pedagogiczna i kulturalna: Około 150-200 prelekcji poświęconych głównie twórczości Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta, wygłoszonych w latach 2011 – 2025.

Odznaczenia i nagrody:

Stypendia: